کاهش يا برداشتن تحريم ها

*درحال حاضر مسائل ديگري به جز انرژي هسته اي در تحريم ها لحاظ مي شوند که مهمترين آنها تغيير حکومت در ايران است

پيچيدگي اختلاط روند و معيارها، مستلزم برداشتن تحريم‌هايي است که در وضعيتي قرار دارند که ممکن است باعث به چالش کشيدن دولت آمريکا در رسم يک پاسخ واسنجي شده به تغييرات در حال پيشرفت سياست ها و فعاليت هاي ايران خواهد شد. در زماني که صلاحديد رئيس جمهور آمريکا در کاهش تحريم ها در همه کشورها من جمله ايران قرار دارد، حقيقت اين است که بسياري از تحريم هاي ايالات متحده بر عليه ايران توسط نظر رئيس جمهور تصويب شده اند.

در بعضي موراد، کاهش تحريم ها نياز به همکاري با ديگر ملل و شوراي امنيت سازمان ملل دارد. واقعيت هاي سياسي و اهداف گوناگون در تحريم هاي جاري نشان دهنده اين است که تحريم‌ها باعث ايجاد پيچيدگي بيشتر در کاهش فشار اقتصادي بر ايران شده است. اگر ايران هم خواهان رسيدن به يک توافق نامه بر سر مسائل هسته اي باشد، بسياري از تحريم‌ها که بخاطر دلايل ديگر بوجود آمده‌اند بر سر جاي خود خواهند ماند.

بعضي از اعضاي کنگره ايالات متحده متعهد به ابقاء تحريم‌ها بطور نامحدود براي تسريع يافتن در از پاي افتادن ايران هستند و اين هم مي‌تواند از لحاظ سياسي براي رئيس جمهور آمريکا در برداشتن تحريم‌ها و حتي انجام آنها با استفاده از اختيارات قانوني در بعضي موارد استفاده کند. يکي از تعابير افراطي در مورد تحريم‌هاي جاري اين خواهد بود که ايران بصورت متقاعد کننده‌اي به تغيير دوباره در جهت يابي بسياري از سياست‌هاي خارجي و داخلي احتياج پيدا خواهد کرد.

تا به الان نه ايالات متحده و نه شوراي امنيت سازمان ملل معيار مشخص مشروطي داشته که با انجام آن، باعث برداشتن تحريم ها شود و يا در قبال فعاليت هاي ايران حذف شوند. در حال حاضر هيچ طرحي مبني بر انجام يک عمل از طرف مقابل در صورت انجام يک عمل ديگر از طرف ديگر صورت نپذيرفته است.

تحليل‌هاي ما مي‌گويند که روند لغو بعضي از تحريم‌ها سخت خواهد بود اما غيرممکن نيست. در حالي که ما هيچ پيشنهاد مشخصي در اين نوشته‌ها در مورد يک روند خاص نمي‌دهيم و يا از نتايج کاهش تحريم‌ها در قبال پاسخ به همکاري ايرانيان چيزي نمي‌گوييم، بر ارزش و اهميت ايالات متحده براي داشتن طرح براي اين چنين احتمالاتي تاکيد مي‌کنيم.

3 – مزايا و منافع بالقوه تحريم ها

*تحريم هاي اخير پيام واضحي به ايران درباره بي‌توجهي به خواست بين‌المللي داده است

تحريم‌هاي هدفمند توان ايران را در بدست آوردن موادي که براي ساخت سلاح هسته‌اي مورد استفاده قرار مي‌گيرند و مدرن ساختن نيروهاي مسلح خود را کاهش داده‌اند. اجراي تحريم‌هاي بزرگ اخير پيغام واضحي به ايران در مورد هزينه‌هاي اقتصادي ادامه و بي‌توجهي به خواست ايالات متحده، شوراي امنيت و ديگران داده است.

تحريم‌ها به بعضي از فعاليت‌هاي ايرانيان فشار آورده است. حالا بحث بر سر اين است که آيا اين تحريم‌ها مي‌توانند در انتها باعث تغيير سياست‌ها و رفتارهاي ايران شوند. در بين مزايا و منافع بالقوه تحريم‌ها موارد زير را مي‌توان در نظر گرفت:

پايه‌اي براي ساخت ائتلاف

تحريم‌ها ثابت کرده‌اند که مي‌توانند راهي براي بسياري از ملت‌ها باشند تا بتوانند به يک هدف مشترک دست يابند و نگراني آنها در مورد مقاصد هسته‌اي ايران و حمايت از گروه‌هاي غيردولتي همچون حزب‌الله و حماس، بدون ايجاد درگيري جدي گرفته شود. همچنين شدت و بزرگي تحريم‌ها، دولت‌هاي دوست منطقه را از فهم ايالات متحد از ضرورت تامين امنيت آنها در منطقه مطمئن کرده است.

*کاهش گسترش برنامه هسته اي ايران

مقامات رسمي دولت ايالات متحده و ديگر کارشناسان گفته‌اند که تحريم‌هاي هدفمند باعث کند شدن گسترش برنامه هسته‌اي ايران و ساخت سانتريفيوژها شده است. البته بعضي‌ها معتقدند که ايران در حال حاضر هم سلاح هسته‌اي دارد. ما با اين قضاوت مخالفيم چرا که مقامات رسمي امنيتي ايالات متحده با اطمينان خاطر زيادي اعلام کرده‌اند که رهبران ارشد ايران تصميمي مبني بر ساخت سلاح هسته‌اي ندارند، حداقل تا به الان.

تصور مي‌شود که تحريم‌ها بصورت گسترده‌اي در کاهش واردات مواد دو منظوره‌اي که ايران را در طرح گسترش ساخت سيستم‌هاي موشکي و ديگر جوانب توانايي در ساخت سلاح‌هاي هسته‌اي کمک مي‌کند، تاثيرگذار بوده است.

بر طبق گزارشات اخير «آژانس بين المللي انرژي اتمي»، ظرفيت غني سازي اورانيوم ايران افزايش يافته و ذخاير اورانيوم غني شده با سطح کم (سطح غني سازي از 3.5 تا 5) افزايش يافته است. اين شک و شبهات در مورد اين که تحريم‌ها تاثير بسزايي در برنامه هسته‌اي ايران و غني سازي اورانيومي که در مرکزيت توليد سلاح هسته‌اي قرار دارد، را بيشتر کرده است.

*تضعيف اقتصاد ايران

عدم توانايي براي خريد تجهيزات ضروري به بعضي از توليدکنندگان آسيب رسانده است. سال جاري ايران واردات اجناس غير ضروري را لغو کرد. در حالي که اقتصاد ايران با مشکل روبروست، ما در مقابل روندهاي طولاني مدت از آمارهاي مجزا محتاط خواهيم بود. ارزيابي تاثير تحريم‌ها در گذر زمان و توان ايران در وفق دادن خود به شرايط کار دشواري است.

*تعادل نظامي منطقه‌اي براي ايران مناسب نيست

ممنوعيت فروش سلاح باعث کاهش توان ايران در مدرن ساختن نيروهاي نظامي در زماني شده است که همسايگان ايران همياري ايالات متحده را در بروزرساني قواي نظاميشان را داشته‌اند. در زماني که ايران قادر به ساخت بيشتر ادوات و جنگ افزارهاي پايه نظامي در داخل کشور است، تحريم‌ها از ايران در خريد و گسترش تجهيزات نظامي با فناوري بالا جلوگيري مي‌کند. ما فرض مي کنيم در اين ايام درگيري، تلافي کردن ايران و حتي استراتژي‌هاي خطرناک نظامي، ابتدا بر جنگ افزارهاي نامتقارن خواهد بود تا بر روي نيروهاي متعارف.

*نگراني پيرامون شرايط اقتصادي

هم نخبگان و هم مردم عامي ايران تاثيرات زوال اقتصادي ايران که بواسطه تحريم‌ها بوجود آمده را احساس مي‌کنند. احمدي‌نژاد توسط نخبگان بخاطر سوءمديريت اقتصادي مورد انتقاد قرار گرفته است. اما اين مسئله باعث دشواري قضاوت در مورد مناظراتي شده که باعث تحريک سياست هاي خارجي ايران شده که شامل اينکه ايران براي نجات پيدا کردن از تحريم‌ها بايد امتيازاتي سر برنامه هسته‌اي بدهد هم مي‌شود. به نظر نمي‌رسد خطر سخت‌تر شدن تحريم‌ها، ايران را در پيشرفت در برنامه هسته ايش بازنگه نداشته باشد که اين خود زنگ خطري براي جوامع بين المللي است.

*رهبر ايران مسئله هسته‌اي را بهانه غرب براي اعمال فشار در جهت تغيير رژيم در ايران مي‌داند

رهبر ايران که تصميم نهايي در مورد اينکه ايران بدنبال سلاح هسته‌اي باشد يا نباشد را اتخاذ مي کند، معتقد است که مسئله هسته اي تنها بهانه‌اي است براي تغيير رژيم و تحريم‌ها بدون توجه به اينکه تهران چه خواهد کرد، سرجايشان خواهند ماند. 

اما باز هم در اينجا سخت است که قضاوت کرد که آيا نارضايتي مردم باعث فشار براي تغيير رژيم خواهد شد و اينکه مردم زندگي تحت لواي دولت ايران را ادامه خواهند داد يا نه.